Anthony Zielhorst: ‘Muziek van Henk Badings is wel degelijk de moeite waard’

Dick Aanen

CULEMBORG • Dirigent Anthony Zielhorst zoekt via promotieonderzoek naar herwaardering van de Nederlandse componist Henk Badings.

Badings (1907-1987) heeft volgens Zielhorst fascinerende muziek geschreven. Hij was een muzikale vernieuwer, die nieuwe toonladders toepaste en na de Tweede Wereldoorlog succesvol experimenteerde met elektronische muziek. Zijn muzikale oeuvre is indrukwekkend, met onder andere 15 symfonieën, 50 andere orkestwerken, 48 concerten en 140 werken op het gebied van de kamermuziek. 

Belangrijkste Nederlands cultureel erfgoed
“Zijn oeuvre kan wat mij betreft tot het belangrijkste Nederlands cultureel erfgoed gerekend worden”, zegt Zielhorst. “Jammer genoeg is er weinig over Badings gepubliceerd. Er is veel over hem te doen geweest in de jaren ‘60, omdat zijn rol in de Tweede Wereldoorlog omstreden was. Sindsdien wordt hij officieel doodgezwegen. Ik kom echter tot verrassende inzichten. Ik wil duidelijk maken dat zijn muziek wel degelijk de moeite waard is. En dat zijn muziek het ook verdient om uitgevoerd te worden.”

Jong Talent
Anthony Zielhorst studeerde schoolmuziek, orgel en koordirectie aan het Brabants Conservatorium in Tilburg en muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht. Tot september 2018 is hij werkzaam geweest als hoofd van de afdeling Jong Talent van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In juli 2016 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau wegens zijn bijzondere verdiensten voor de muziekeducatie en de muziekbeoefening in Nederland.

Verschillende genres
Als koordirigent houdt Anthony Zielhorst zich met verschillende genres en stijlen bezig. Gregoriaans voert hij uit met Gregoriaans Koor Utrecht (sinds 1 december 1998). Polyfoon repertoire uit de 2e helft van de 16e eeuw is zijn aandachtsgebied bij Collegium Musicum Amsterdam (sinds september 1995). Nederlandse en Vlaamse muziek uit 20e en 21e eeuw is de kern van het repertoire van kamerkoor Ad Parnassum te Tilburg (sinds 1 oktober 1997).

Minutieus promotieonderzoek
Zielhorst is al vijf jaar bezig met zijn promotieonderzoek. Minutieus bestudeert de 71-jarige Culemborger Badings’ partituren. Hij doet dat zorgvuldig, met steeds een potlood bij de hand voor het maken van aantekeningen.  Inmiddels heeft hij besloten om zich te beperken tot de werken die Badings componeerde tot aan de Tweede Wereldoorlog.

“Eigenlijk had ik al in 2023 klaar moeten zijn met mijn promotieonderzoek. Dat bleek onhaalbaar. Alleen al het bestuderen van één van zijn symfonieën kost me een jaar. Ik heb nu uitstel gevraagd en gekregen tot 2025, maar of ik dat ga halen is nog maar de vraag. Misschien voltooi ik mijn proefschrift pas in 2027.”

Badings was ‘kind van zijn tijd’
“Badings is een kind van zijn tijd”, zegt Zielhorst. “Hij is ongetwijfeld beïnvloed door Strawinsky’s ‘Le Sacre du Printemps’ uit 1913 en de twaalftoons muziek van Arnold Schönberg. Het was de tijd dat de gebruikelijke toonladders werden losgelaten voor andere soorten reeksen. Er ontstaan nieuwe soorten samenklanken. Het levert andere geluiden op dan die we normaal gesproken gewend zijn.”

Waarom is Badings zo interessant?
In zijn promotieonderzoek beantwoordt Zielhorst de vraag waarom Badings zo interessant is voor de muziekwereld. “De muziekstukken van Badings zijn geen hapklare brokken. Het is geen muziek die er makkelijk ingaat bij mensen die oppervlakkig luisteren. Maar op het moment dat je weet hoe het werk in elkaar zit, wat er gebeurt en hoe je ernaar zou kunnen luisteren dan openen zich hele mooie vergezichten. Dat is niet iedereen zomaar gegeven. Maar het is wel dusdanig de moeite waard, dat wij als geïnteresseerden in de Nederlandse muziekwereld daar kennis van zouden moeten nemen.”

Dwarsdoorsnede van Badings’ werken
Anthony Zielhorst presenteert op 20 april met zijn Tilburgse Kamerkoor Ad Parnassum het programma ‘Nooit helemaal thuis’, over Badings heimweegevoelens voor zijn geboortegrond Java. Het is een dwarsdoorsnede van zijn werken voor gemengd koor a cappella, die hij componeerde tussen 1940 en 1987. Het gaat hierbij om twee cycli die aan zijn Indonesische geboortegrond zijn gekoppeld. Daarnaast enkele geestelijke composities op Latijnse tekst, een cyclus voor koor en elektronica, een meditatief werk voor alt-solo en gemengd koor én een wervelende vaudeville op Engelse tekst.

De uitvoering is in de Grote of Barbarakerk in Culemborg, aanvang 20.00 uur. Kaarten kosten 15 euro en zijn te bestellen via www.kamerkoorparnassum.nl of aan de kassa