Culemborg van 1649 in nieuwe kleuren

Mogelijk kent u de stadsplattegrond (gravure) van Culemborg die Bleau in 1649 heeft gemaakt. De plattegrond met de bebouwing 3-dimensinaal weergegeven, laat Culemborg in detail zien zoals ze er in de 17de eeuw uit zag. De zwart/wit plattegrond is tegenwoordig via het Internet in hoge resolutie te downloaden.

Culemborg - Ik heb de afgelopen maanden op digitale wijze meerdere historisch plattegronden handmatig ingekleurd. Ik ben begonnen met mijn geboortestad Leiden 1600 en heb daarna onder andere Amsterdam 1599, Leeuwarden 1603 en Den Haag 1747 helemaal ingekleurd. Dit heb ik allemaal gedaan vanuit mijn interesse in oude stadskaarten, maar ook mijn werkzaamheden die ik verricht als adviseur ruimtelijk erfgoed, hebben mij aangespoord deze intekenklus uit te voeren. En eerlijk toegegeven, Corona heeft mij ook de tijd gegeven aangezien het sociale leven behoorlijk heeft ingeperkt.

In tegenstelling tot historisch ingekleurde kaarten (die ook van Culemborg 1649 bestaat), heb ik er voor gekozen om de plattegronden met moderne, heldere kleuren te verfraaien. Door de helder blauw gekleurde grachten en het krachtige groen voor het loof, wordt het duidelijk hoe waterrijk en groen de Nederlandse steden zijn geweest. Ik heb de muren van elk huisje/gebouw ingekleurd en de honderden daken met 20 tinten rood min of meer een eigen identiteit gegeven. Elke kaart heeft daardoor een eigen karakter, die wordt bepaald door een eigen kleurbenadering. Elke kaart is daardoor uniek. 

Tijdens het werk aan de plattegronden kwam ik regelmatig details tegen die mij (blij) verrasten en verwonderden. Zo is de manier waarop deze kaarten door de verschillende kunstenaars zijn gemaakt, bewonderingswaardig wetende dat dit voor die tijd zeer betrouwbare weergaven van de steden zijn is. 

De weergave van Culemborg is gebaseerd op verkenningen van Bleau zelf. Hij (en een landmeter)) heeft in de zomer dagen door de straten gelopen om huizen te tellen en om belangrijke gebouwen te tekenen. Hij beklom kerktorens om een vogelvluchtperspectief te benaderen. En tot slot heeft hij alles in spiegelbeeld getekend door in een waslaag op een koperen plaat lijntjes te trekken. Hoe realistisch het resultaat ook moge zijn, in sommige gevallen zien we minder elegante weergaven die qua perspectief en schaal niet kloppen, zoals de veel te grote hooibergen die in de stad verspreid liggen.

Bleau tekende de belangrijke gebouwen tot in detail. Een goed voorbeeld is de weergave van het kasteel aan de oostzijde van de stad en de twee kerken in de stad. Maar ook de koeien en paarden in de weide (opmerkelijk detail: een merrie wordt op ‘commando’ door een hengst gedekt) en de wandelaars in de straten geven een gestileerd kijkje in de manier waarop de Culemborgers toen zonder auto’s zich door de stad begaven. 

Het interessante van deze plattegronden is niet alleen zijn gedetailleerdheid of nauwkeurigheid. De plattegronden laten ook een uniek beeld zien van een stad die nog een pre-industriële sfeer heeft. Het Culemborg op de kaart van Bleau zou tot ver in de negentiende eeuw niet veranderen. De stad bleef binnen haar veste, gelegen in een weids landschap met boomgaarden en weilanden en de Lek. Ik denk dat deze fullcolour stadskaarten naast een visueel genot ook een inspiratiebron kunnen zijn om onze huidige steden te verduurzamen en meer te vergroenen. 

Ik heb het voornemen om de kaart voor de geïnteresseerden beschikbaar te stellen (print-on-demand). 

Geïnteresseerden die een gedrukt exemplaar willen hebben (formaat 50 x 75 cm), kunnen zich op de website www.historischestadskaartenfullcolour.nl nog verder oriënteren. Op de website staan ook instructies hoe je de kaart van Culemborg kunt bestellen.

Marcus Laman