‘Poëzie is schilderen met woorden’

CULEMBORG • De Lekstad heeft voor het jaar 2022 een nieuwe stadsdichter, Martin Walton (68): “Mij fascineert het om te reageren op wat mensen zeggen en daarmee te erkennen wat er leeft in Culemborg.”

De stadsdichter van 2022 is, zoals hij zelf zegt, gepensioneerd. Hij was in zijn werkzame leven theoloog, predikant en had als hoogleraar een leerstoel geestelijke verzorging aan de Protestante Theologische Universiteit van Groningen. 

Veramerikanisering

Martin is geboren in Corpus Christi in Texas, in de Verenigde Staten van Amerika. Hij is 44 jaar in Nederland, waarvan de laatste twee jaar in Culemborg. “Dat hebben mijn vrouw Elisabeth en ik gedaan om dichter bij haar familie te wonen. Daarnaast is de reisafstand naar Driebergen waar zij als predikante werkt, ook heel prettig. 

Op de vraag of Martin door zijn afkomst met een andere blik naar Nederland en Culemborg kijkt, neemt hij ruim de tijd om zijn antwoord te formuleren. “Ongetwijfeld” - stilte - “Hoe ga ik dat concreet maken? Weet je: Nederland begint steeds meer op Amerika te lijken. Glazige, zuidasachtige kantoorgebouwen, fastfoodketens, veel van de producten in de winkelschappen. 

Ook in de politiek zie ik dat men steeds meer op de persoon speelt, in plaats van op de bal. De uit Amerika afkomstige social media domineren ons leven. Ik zit zelf niet op Facebook, maar de burgemeester heeft me al wel via dat medium gefeliciteerd met mijn uitverkiezing als stadsdichter voor 2022.” Martin heeft na zijn komst in Culemborg in z’n eerste gedichten als onderwerpen voor de toren, de rivier, de brug en het licht gekozen. 

“Later ben ik met de molens aan de slag gegaan. Ik heb naar de skyline van de stad gekeken en heb me laten grijpen door de structuur van Culemborg. De rivier de Lek die erlangs stroomt is eindeloos, net als elke andere rivier. Die blijven stomen. Dat is voor mij ook een mooie metafoor voor de stad.” 

Ander gezicht.

Volgens de stadsdichter heeft de stad Culemborg een steeds veranderend gezicht. “In tijden van corona heeft de Lekstad een ander gezicht dan daarvoor of daarna. Daarmee wil ik graag in gesprek gaan. Ik heb een verlangen om de stad dichtend te verkennen.” 

Martin woont pas twee jaar in Culemborg en hoopt dat hij nog veel meer dingen in de stad kan ontdekken om over te dichten. “In eerste instantie ben ik puur op de fysieke dingen aangewezen. Dat maakte voor mijn uitverkiezing blijkbaar niets uit. De jury heeft dat sowieso met gesloten enveloppen gedaan.” 

Poëziecarrière

De stadsdichter van 2022 is zijn poëziecarrière begonnen in de jaren tachtig met cabaret- en liedteksten. “Ik kom uit een talige familie. Wat ook een grote rol speelde is dat ik in een schoonfamilie terecht kwam waar de sinterklaaspoëzie van een heel hoog niveau was. Daar moest ik wel bij aanhaken.” 

In de jaren negentig van de vorige eeuw is Martin serieus poëzie gaan lezen. Daarna is hij voorzichtig wat aan het papier gaan toevertrouwen. “Dat was ik op een ander vlak al gewend. Theologie is werken met verhalen, beelden, teksten en metaforen voor mij. In mijn gedichten gaat het er niet perse om wat ik wil zeggen, maar meer om wat ik waarneem. Daar zit voor mij de verwantschap met poëzie. Anders gezegd: poëzie is schilderen met woorden.” 

Bij Martin ‘moet’ een gedicht passen bij wat hij waarneemt. De ene keer is dat verhalend, een volgende keer een impressie en een andere keer iets met een boodschap.

“Het hangt er maar net vanaf wat iets bij me oproept. Dat ligt aan de situatie en het gespreksonderwerp.” Martins ambitie is met de stad in gesprek zijn. Hij wil reageren op wat mensen zeggen en daarmee erkennen wat er leeft in de Lekstad. 

“Ik wil alles horen en teruggeven wat ik kan,” zegt hij daarover. “Ik hoop iets te kunnen vastleggen - zoals een fotograaf met zijn camera dat uit een bepaalde hoek doet - wat een ander zo nog niet gezien heeft.” De stadsdichter vindt het intrigerend als mensen hun stem kunnen laten horen. 

Als het heelal
In alle richtingen tegelijk oneindig uitdijt
Dan kunnen we beurtelings
Het middelpunt zijn

“Als stadsdichter is het mooi om al deze middelpunten in beeld te brengen,” zegt Martin. “Mijn favoriete onderwerp is tederheid, bruggen slaan. En daarmee het verbinden van het landschappelijke met de menselijke verhoudingen.” Martin poogt graag het onbenoembare te verbeelden.

“Poëzie omschrijft. Dus wat je anders zou kunnen bestickeren, daar tekent poëzie de sfeer, roept het juist de emotie op. De regel die mij daar telkens in raakt is: ‘Kleuren zijn daden van het licht dat breekt’ uit het gedicht Het licht van Martinus Nijhof.”

De Culemborgse stadsdichter van 2022, Martin Walton, wil graag met de Lekstad in gesprek zijn.