De strijd tegen de windmolens gaat door
CULEMBORG • Zes jaar geleden bedachten coöperatie Vrijstad Windwinning in samenwerking met Eneco een plan om zes grote windmolens neer te zetten in het landelijke gebied ten oosten van de N320. Met een tiphoogte van liefst 270 meter. De bewoners kwamen in actie. Grote protestborden, 2500 mensen ondertekenden een petitie. Uiteindelijk zette de gemeenteraad in april 2021 een streep door het megalomane project.
"Maar na een windstilte van drie jaar is voor ons de storm weer opgestoken", zegt Martin van Weelden, voorzitter van de werkgroep Tegenwind Culemborg. "Nieuws over de nieuwe plannen heeft bij onze buurt- en stadsgenoten verbazing, onrust, zorgen en ook ongeloof veroorzaakt." Medestrijder Hennie van den Boogert kan dat beamen. “Heel veel bewoners zijn nog steeds zwaar teleurgesteld en gefrustreerd door wat ze de vorige keer hebben meegemaakt. Ik heb mensen op bezoek gehad en ook in de buurt gesproken die na het horen over de nieuwe plannen helemaal over de rooie zijn. Sommigen zijn des duivels. 'Begint dat nou weer? ik heb het net verwerkt', zeggen ze tegen mij. Zijn ze helemaal gek geworden?"
Anders dan vorige keer
Inmiddels heeft coöperatie Vrijstad Windwinning de samenwerking met Eneco beëindigd. Men gaat zelfstandig verder, weliswaar ondersteund door Betuwe Wind. Binnenkort zal een nieuw principeverzoek worden ingediend bij de gemeente. Hiermee informeren ze formeel bij de gemeente of een windpark past binnen het beleid en de regels van de overheid. Als de gemeente daar akkoord mee is, kunnen ze een plan maken en daar een vergunning voor aanvragen. De initiatiefnemers hebben te maken met de kaders die de gemeenteraad hebben opgesteld: lagere molens, die bij elkaar 72 GWh aan stroom moeten genereren. Bewoners zullen vanaf het begin worden betrokken bij het project, zo is de belofte. "Het moet anders dan de vorige keer", meldden de initiatiefnemers onlangs in een interview met deze krant.
Twijfels
Martin van Weelden heeft twijfels of dat beter betrekken van de bewoners sowieso mogelijk is. "Vorige keer hebben ze ook gedaan alsof ze naar ons geluisterd hebben en dat ze rekening met ons zouden houden. Maar daar is niets, maar dan ook niets van gebleken. Met alle emotie en alle dingen die wij ingebracht hebben is helemaal niks gedaan." Aanvankelijk was er nog wel wat optimisme dat de bewoners mee mochten praten in de zogenaamde gebiedstafel. Van Weelden: "Ons werd voorgehouden dat wij nog enige vorm van inspraak hadden over de hoogte en over de locatie van de molens. Maar al heel snel werd duidelijk dat alles al volledig was dichtgespijkerd. Tijdens de laatste vergaderingen bleek dat Eneco al contracten had getekend met grondeigenaren. Toen wij dat hoorden zijn we bijna letterlijk uit ons vel gesprongen en hebben we gezegd: ‘nu is het helemaal afgelopen en we stoppen ermee’. Want dit heeft geen zin."
Van Weelden vindt het heel ernstig dat de bewoners destijds zijn neergezet als 'Nimby's' (Not in My Backyard). "We moesten onze gezondheid en leefomgeving verdedigen in een ongelijk participatietraject waarbij na ruim een jaar de uitkomst van te voren al vast bleek te staan. Er werd gezegd: 'ja, maar de mensen kunnen er geld mee verdienen.' Maar laat ik duidelijk zijn: wij verkopen onze gezondheid niet voor geld. Het plaatsen van turbines in dit gebied is niet mogelijk zonder direct omwonenden ernstig te hinderen en hun gezondheid te schaden."
28.000 mensen hinder
Uit onderzoek blijkt dat in 2019 in ons land zo'n 28.000 mensen ernstige hinder ondervonden van windturbines in hun omgeving. Dat komt mede door het laagfrequente geluid, dat turbines produceren. Van Weelden: 'Sommige mensen worden er knettergek van."
Sylvia van Manen, huisarts in Den Bosch, heeft grondig onderzoek gedaan naar de effecten van windturbines in hun directe woonomgeving. Dertig procent van de respondenten die zij ondervroeg had medische klachten, gelieerd aan de windturbines. Een substantieel deel van omwonenden van windturbines rapporteert wereldwijd identieke klachten, concludeerde Van Manen destijds het vakblad Medisch Contact. Het gaat dan bijvoorbeeld over chronische slaapproblemen, hoofdpijn, tinnitus, een drukgevoel op de oren, draaiduizeligheid, visusklachten, luchtwegproblemen, tachycardie, prikkelbaarheid, concentratie- en geheugenproblemen en gevoelens van angst.
Piekbelasting
Bij berekening van de geluidsbelasting (dbA’s) wordt volgens Van Weelden ten onrechte uitgegaan van de gemiddelde waarden over een heel jaar. “De producent moet een logboek bijhouden, waaruit kan worden afgelezen of de gemiddelde norm niet overschreden wordt.. Maar aan een gemiddelde norm heb je niks wanneer je als inwoner een weeklang gek wordt van die rot herrie in de nacht. Het gaat juist om de piekbelasting.”
Voor Martin van Weelden is duidelijk dat wettelijk vastgestelde geluids- en afstandsnormen voor windturbines in de praktijk geen enkele garantie bieden voor een gezonde leefomgeving van omwonenden. "Er wordt nu uitgegaan van een afstand tot de woning van twee keer de tiphoogte van de windturbine. Inmiddels is duidelijk dat die afstand veel te kort is. Tien keer de tiphoogte zou een betere norm zijn. In 2009 vond minister Cramer het niet nodig, ondanks verzoeken daartoe, de Tweede Kamer te informeren over een negatief advies van zowel RIVM als TNO aangaande de geluids- en afstandsnormen die sindsdien worden gehanteerd. Motief van de minister: ‘als we dit hanteren kan er nergens een windturbine staan.'"
Inmiddels blijkt Nederland in Europa per vierkante kilometer landoppervlak de hoogste windturbine-dichtheid te hebben. Van Weelden: "Dat daarbij het voorzorgsbeginsel en de Grondwet, inzake de bescherming van het individu, aan de kant werd geschoven, leek niet van belang.” Bij het hanteren van een strengere afstandsnorm zou de helft van de geplande 118 windprojecten in Nederland geen doorgang kunnen vinden. ‘Maar wat er nu gebeurt is dat het recht wordt aangepast aan het beleid. ‘Want, dat is het argument', het is voor een hoger doel. Hou toch op. Ik word daar heel boos van.”
Dick Aanen