"In plaats van voor gas, betalen mensen voor warmte."
Energie uit de Lek
’We willen duurzame energie goedkoper en beter maken voor de Everdingers’’, zegt Peter ten Have, bestuurslid bij de Everdingse energiecoöperatie Huibertstroom. Hij maakt zich zorgen om het klimaat. Inwoners van het dorp wachten niet op de gemeente, maar nemen het heft in eigen handen.
Rond 2014 is het stil in Everdingen. De bus rijdt niet meer en de supermarkt is weg, net als de bank. Inwoners slaan de handen ineen en starten Stichting Vitaal Dorp voor meer vitaliteit in het dorp. En met succes: ze runnen nu zelf een supermarkt met producten uit de eigen moestuin, hebben een ouderenproject en deelauto’s. ‘Duurzaamheid’ staat genoemd in de statuten van de stichting. In 2019 start de werkgroep ‘Energiedorp Everdingen’. Peter, al 35 jaar woonachtig in Everdingen, is één van de kartrekkers. Na een oproep in de Everdingse Courant zitten 14 er vrijwilligers aan tafel. Ze brainstormen en laten onderzoeken doen door universiteiten naar de mogelijkheden voor duurzame energie.
Peter vertelt: ‘’De oplossing blijkt het aanleggen van een warmtenet. Dat warmtenet verwarmen we met water uit de rivier de Lek.’’ In de zomer wordt de warmte uit het water gehaald en in de grond gestopt. In de winter wordt het er weer uitgehaald. Met een warmtepomp wordt het water verwarmd naar zo’n zeventig graden en naar de huizen gebracht – dit heet aquathermie. Het wordt serieus en de werkgroep van de stichting verenigt zich in een energiecoöperatie.
Betalen voor warmte
In de Everdingse dorpskern met zo’n 360 woningen wil Huibertstroom een warmtenet aanleggen. De plannen hiervoor zijn afgelopen maand gepresenteerd aan Everdingers. Mensen zijn enthousiast, maar ook kritisch. Ze vragen zich af wat ze eraan mee moeten betalen. Peter: ‘’Het antwoord is: niks. In plaats van voor gas, betalen mensen voor warmte. Dat kan voor minimaal tien procent goedkoper dan de huidige gasprijzen.’’ De energiecoöperatie kan het goedkoper doen, omdat er geen schakels tussen zitten, zoals grote energiemaatschappijen, De coöperatie regelt de aanleg met leningen van banken en hopelijk subsidies. Voor het buitengebied is een warmtenet lastiger: Hier zijn de aanlegkosten hoog. De werkgroep buitengebied kijkt naar alternatieven, zoals warmtepompen. Naast het warmtenet wil Huibertstroom zelf elektriciteit opwekken die nodig is voor de warmtepompen en dit opslaan in batterijen. Hierin wil men uiteindelijk zelfvoorzienend zijn. Zonnepanelen op alle Everdingse daken leggen, levert niet genoeg elektriciteit op. Zonneweides en kleine windmolens kunnen een oplossing zijn. Hier is de gemeente alleen nog niet enthousiast over.
Moment van de waarheid
Mensen zijn benieuwd wat ze eraan mee moeten betalen: niks.
Eind 2022 gaat de energiecoöperatie een peiling doen onder inwoners: vinden Everdingers het belangrijk dat Huibertstroom verder gaat? Peter vertelt: ‘’We willen graag meer mensen die ons steunen.’’ Leden gaan deur aan deur aanbellen, vooral in hun eigen straat, voor de peiling. Als zeventig procent van de ondervraagden enthousiast is, wil de energiecoöperatie in 2023 werken aan de vergunning en financiering, in 2024 de infrastructuur aanleggen en in 2025 de huizen aansluiten.
De gemeente Vijfheerenlanden en woningcorporatie Lekstede wonen zijn positief. In 2019 kwamen twee wethouders op bezoek. ‘’Wij vroegen 10.000 euro en ze zeiden gelijk: waar kunnen we tekenen?’’ vertelt Peter. Het gaat niet allemaal vanzelf. Banken reageren terughoudend. Volgens Peter moeten ze financiering aan energiecoöperaties ‘nog leren’. Huibertstroom verwijst dan door naar Denemarken, waar energiecoöperaties met warmtenetten al helemaal ingeburgerd zijn.
Toestemming om een pijpleiding te boren naar de Lek is ook een uitdaging. Rijkswaterstaat wil graag meewerken, uiteraard met de juiste vergunningen en veiligheidseisen. En er moet geboord worden onder het natuurgebied de Everdingenwaarden. Utrechts Landschap heeft daarbij nog zijn twijfels. ‘’Als je een paar kilometer om moet met de buizen, is het niet meer rendabel’’, zegt Peter.
Speldenprikje
Peter noemt Everdingen ‘een speldenprikje in de wereld’. Hij denkt dat het speldenprikje zeker effect kan hebben. Als het lukt in Everdingen, is het een voorbeeld voor andere plekken in de gemeente, zoals Leerdam aan de Linge en Ameide aan de Lek. In een subsidieaanvraag omschrijft Huibertstroom Everdingen als een ‘uniek dorp, omdat we gemiddeld zijn’. Er zijn veel verschillende woningtypen, energielabels, bouwjaren en culturen. ‘’Dat zijn vaak de moeilijkste plekken om te verduurzamen omdat het zo divers is’’, noemt Peter. Daarom kan het een goed voorbeeld zijn voor veel andere plekken.
De energie bij de Everdingers is er: nu is het wachten tot de energie letterlijk onder de Everdingse grond stroomt.