Culemborg: beter zicht op problemen bij de jeugd

CULEMBORG • De kosten voor de jeugdzorg zullen de komende jaren naar verwachting nog verder stijgen, maar de gemeente Culemborg heeft wel beter grip op de situatie.

Energie-armoede, inflatie, de nasleep van corona, maar ook de prestatiedruk zullen bijdragen aan stress gerelateerde problemen in gezinnen, verwacht het college.

“Maar ook de oververhitte huizenmarkt is van invloed”, staat te lezen in een onlangs gepubliceerde informatienotitie aan de gemeenteraad. “Jongeren die langer thuis blijven wonen, partners die bij een echtscheiding langer blij elkaar moeten blijven wonen, mensen met financiële problemen die geen goedkopere woning kunnen vinden en dreigende dak- en thuisloosheid kunnen allemaal leiden tot (verergering) van psychische en psychosociale problemen.” 

Prestatiedruk
Tieners uit Culemborg ervaren steeds meer interne prestatiedruk, zo blijkt uit recent onderzoek van de GGD. “Het aantal jongeren dat te maken heeft met een ingrijpende gebeurtenis neemt toe. Het aantal jonge mantelzorgers stijgt, evenals het aantal jongeren met psychosociale problemen. Verder neemt het aantal jeugdigen in eenoudergezinnen toe. En niet te vergeten de langdurige impact van de coronaperiode.”

De toenemende uitgaven voor de Jeugdzorg vormt in alle Nederlandse gemeenten een hoofdpijndossier. De Jeugdwet is -net als overigens de Wmo- immers een open eindregeling. “Dat betekent dat we niet exact weten waar we op uit gaan komen”, schrijft het college. Maar er is ook hoop. Want de gemeente Culemborg doet er alles aan om het complexe problematiek beter in kaart te brengen en daardoor de kosten (nog) beter te kunnen beteugelen. 

‘Het goede doen’
Wethouder Mischa Peters is verantwoordelijk voor de Jeugdzorg. “De afgelopen jaren hebben we heel erg gefocust op ‘wat kost het?’ Vanuit de gemeenteraad werd heel nadrukkelijk gestuurd op kostenbeheersing. We willen eigenlijk laten zien dat we er zijn voor de mensen die zorg nodig hebben. We willen het goede doen voor de mensen.”

Peters vreest vooral de gevolgen van de toenemende armoede binnen de gezinnen. “We moeten daar snel op acteren. Bij gezinnen is het niet langer een kwestie van leven, maar van overleven. Door in kaart te brengen welke zorg de mensen nodig hebben, waar ze om vragen, kunnen we ook gaan analyseren: ‘wat gebeurt er nou precies?’”

 Toch moeten we volgens Peters ook erkennen dat er in ieder leven lief en leed is. “Niet elk probleem is met een zorgvraag op te lossen.”

Opname
De gemeente constateert dit jaar ook een stijging van de hoeveelheid jongeren die een opname nodig hebben. Bijvoorbeeld omdat ze geestelijke problemen ondervinden en psychiatrische zorg nodig hebben. Peters: “Dat betekent dat een aantal van onze jongeren zodanig in de problemen is gekomen dat ze opgenomen moesten worden. Dat zijn dure trajecten, waar heel intensief ingegrepen moet worden.”

Peters heeft aan de ambtelijke organisatie gevraagd om nauwkeurig te analyseren. “Wat is hier nou precies aan de hand?, kunnen we trends zien? Is het gewoon toeval of speelt er meer? Zijn het misschien de naweeën van corona, kampt een grotere groep meiden wellicht met anarexia. Als je dat weet dat kun je afvragen: zijn er misschien maatregelen die we eerder hadden kunnen nemen? Waardoor deze kinderen niet zover hebben hoeven komen, waardoor ze opgenomen moesten worden.”

Complexe problematiek
Het eerste halfjaar van 2022 ontvingen 781 jongeren in Culemborg een vorm van (jeugd)zorg. Het aantal is niet gestegen, maar wel zijn er meer jongeren die een langere tijd van het jaar zorg krijgen.  Dat komt omdat er meer complexe problematiek speelt vanwege de maatschappelijke ontwikkelingen. “Dit zorgt dus voor hogere maandelijkse kosten en hogere totaalkosten per jaar.”

Ambulante zorg
Er is een toename van de ambulante zorg (begeleiding) en een lichte daling van de Jeugd-GGZ. Verder is er een forse toename van aantal jeugdigen met jeugdzorg met verblijf: een grote stijging zelfs van verblijf zonder behandeling en een lichte stijging van verblijf inclusief behandeling (in instellingen). “In de kosten drukt vooral het verblijf met behandeling in een instelling zwaar, omdat dit dure zorgtrajecten zijn.” De gemeente is nu ook verantwoordelijk voor jongeren met zorg die elders in een inrichting verblijven. Daardoor zijn de kosten ook gestegen.  De gemeente ziet ook een lichte toename van Jeugdbescherming, zoals voogdij en ondertoezichtstelling.  Culemborg gaf in het eerste halfjaar van 2022 bijna 3,2 miljoen euro uit aan Jeugdzorg. Dat is een lichte stijging ten opzichte van het eerste halfjaar van 2022.

Meeste jongeren gelukkig
Met het overgrote merendeel van alle jongeren in de gemeente Culemborg gaat het overigens goed. “Maar liefst 86% van de jongeren in Culemborg geeft aan zich vaak (zeer) gelukkig te voelen”, concluderen de opstellers van de vorig jaar december gepubliceerde startnotitie ‘Kansrijk opgroeien, 12 jaar en ouder’. “Zij doen mee in de samenleving, hebben vrienden, een gelukkig gezinsleven en ontwikkelen zich zoals dat hoort.”

Trendanalyses onderwijs, jeugdhulp en gezondheid beamen dat beeld: de meeste jongeren maken geen gebruik van jeugdhulp, er zijn weinig schoolverlaters, er wordt weinig verzuimd en de meeste jongeren zijn gezond en bewegen goed. “Wij moeten er dan ook voor waken om ‘de jeugd’ te problematiseren.”

 Beheersmaatregelen
Het college schrijft in de informatienotitie dat de gemeente inmiddels veel meer grip heeft op de financiën en de processen. Er wordt bij de keuzes meer gebruik gemaakt van objectieve data. “Inzicht in cijfers helpt bij het maken van keuzes.” Processen zijn aangescherpt, vaardigheden verbeterd. In de gemeente wordt gewerkt aan een cultuurverandering. “Er zijn trainingen georganiseerd, waardoor consulenten beter weten welke klant in welke wet thuishoort.”

Dat alles wil volgens wethouder Peters niet zeggen dat een kostenstijging kan worden voorkomen. “Maar wel is het een feit dat we zonder deze beheersmaatregelen hogere kosten zouden hebben gehad.”

Strikter handhaven
De beheersmaatregelen zijn gericht op het strikter handhaven van onbedoelde uitgaven of het veranderen van werkwijzen. “Waardoor we efficiënter kunnen werken.”

Dick Aanen