Tuinhart in Voorkoop brengt wijkbewoners met elkaar in contact

CULEMBORG • Voorkoop kende in 2017 drie forse braakliggende terreinen. Ze waren ontstaan na afbraak van twee basisscholen en een sporthal. Yvonne Brouwers, die bij één van de terreinen woont, bedacht dat er misschien iets moois voor de wijk van gemaakt kon worden. 

Ze ging aan de slag. En het resultaat is drieledig: een prachtige natuurspeeltuin, ‘Speelhart’ geheten, een mooie bloementuin met de naam ‘Vlinderhart’ en een complex van tuintjes voor wijkbewoners dat ‘Tuinhart’ heet. Samen vormen ze een groene long door de wijk. Marjolein van Piggelen is met hart en ziel actief binnen Tuinhart. 

Dol op planten
Marjolein van Piggelen is dol op planten en op alles wat daar mee te maken heeft. Ze kreeg het van jongs af mee: haar ouders hadden een volkstuin. Ze heeft sinds kort een grote kas pal naast haar huis waar ze van alles kweekt en waarin het steeds groener wordt. Tegelijkertijd is dit ook haar werkruimte: middenin staat een grote vergadertafel. 

Marjolein zegt: “Fantastisch dat ik vlak bij huis zo’n mooie buurttuin heb. Het bestaat uit allemaal perceeltjes, in totaal ongeveer 30. Drie jaar geleden nam ik er 1 in gebruik en ben ik in de tuinwerkgroep actief geworden. Veel was toen nog onduidelijk. Maar Tuinhart is de laatste jaren verder gegroeid. Dat ging geleidelijk. Sommige bewoners hebben een perceel sinds de tuin bestaat. Anderen stopten of moesten stoppen. Daar kwamen nieuwe mensen voor in de plaats. Sommige gebruikers zijn fanatiek, anderen tuinieren op hun slofjes. Er worden veel groenten en kruiden verbouwd. Maar er is ook een perceeltje dat iemand gebruikt om twee schildpadden en cavia’s ‘uit te laten’. Het is allemaal goed. Momenteel zijn er nog een viertal perceeltjes te vergeven. Dus voor de liefhebbers!” 

Beheren
“De manier waarop we hier met elkaar de tuin beheren gaat heel vanzelf”, vertelt Marjolein. “We hebben afspraken, bijvoorbeeld om geen gif te gebruiken en om je perceel laag te omgrenzen met natuurlijke materialen. Sommige mensen willen een groot perceel, anderen een kleine. Dat kan. We hebben ook geen officiële vergaderingen. Als er iets moet gebeuren dan zijn er altijd wel een paar mensen die dat op zich nemen. Bijvoorbeeld toen er pompen moesten komen. Of een gezamenlijke zitmogelijkheid met buitenbar of recentelijk de aanleg van paden.” 

Er is altijd druk contact via de app. Daar staan nu 34 namen op. Er is een hele ruilhandel aan zaden en plantjes. En wat je over hebt geef je vaak weg. Meestal weet je eerst niet waar de mensen wonen maar als je dan iets moet brengen of halen, kom je ook bij ze thuis, dat is heel grappig. Zo leer je anderen kennen. Ook wijkbewoners die zelf geen perceel gebruiken, kom je tegen. Als ze wandelen met de hond bijvoorbeeld lopen ze door de tuin en maken graag een praatje.” 

Prezzent
“En waar we heel blij mee zijn”, zegt Marjolein, “is dat cliënten van Prezzent, mensen met een (verstandelijke) beperking, in de tuin een aantal percelen verzorgen. Deze mensen wonen in de wijk en zijn voor ons echt een verrijking, zo spontaan, betrokken en behulpzaam. Ze komen met plantjes voor anderen en ze hebben prachtige borden voor de tuin gemaakt.”

Marjolein heeft nog meer plannen: ze wil de tuin gebruiken voor natuureducatie voor kinderen van de basisscholen nabij Tuinhart. Ze is kookdocent en houdt zich voor de Brede School bezig met gezonde voeding en bewustwording bij kinderen. In samenwerking met Natuur- en milieueducatie wil ze met de leerlingen gaan zaaien, oogsten en van de oogst lekkere dingen koken. 

Sociale buurt
Yvonne Brouwers, initiatiefneemster van het totale project ‘Hart van Voorkoop’, vertelt over het ontstaan ervan: “Ik woon graag in een sociale buurt, ik wil graag deel uitmaken van iets. Ik keek uit op één van die kale terreinen en vroeg me af of het niet mogelijk was om ze voor de buurt geschikt te maken. Ik zocht contact met ElkWelzijn. Zij hebben me goed op weg geholpen. Met contacten, met subsidieaanvragen. De gemeente bleek welwillend: we mochten de terreinen gebruiken.

Maar, zegt ze erbij: “Het is tijdelijk, we moesten toezeggen niet in verzet te gaan wanneer de grond nodig is voor bouw. Er werd een buurtavond belegd waar een buurtcommissie uit voortkwam. Deze commissie, tegenwoordig ‘het kernteam’ geheten, heeft enorm veel werk verzet. Een ontwerpster werkte mee aan het plan voor de drie deelprojecten.” 

Voor Yvonne was het belangrijk dat de projecten zouden bijdragen aan de samenhang binnen de wijk. En zo ging het ook. “Buurtbewoners werden gemobiliseerd voor diverse activiteiten, er kwamen klusdagen en buurtfeesten, er was veel dynamiek.” 

Corona
Maar toen kwam corona. Yvonne en Marjolein: “Dat heeft er flink ingehakt. Alle gezamenlijke activiteiten vielen weg. Nu begint het pas weer een beetje op gang te komen. Op 14 mei is er weer een buurtdag met kraampjes, kinderactiviteiten en een barbecue. En er komt ook weer een ruilmarkt voor planten en zaden.”

Yvonne bemoeit zich niet meer met Tuinhart: “Mijn troetelkind is Speelhart. Ik kijk er op uit en geniet enorm van al die spelende kinderen. En ik ben trots, want het is veel mooier geworden dan we aanvankelijk dachten.”

Tekst: Frans Huber